راه اندازی اولین کارخانه تولید خودرو برقی در ایران /آیا «اکسیژن» به سرنوشت «ساینا» دچار می شود ؟

با توجه به اعلام مسئولین قرار است طی ماه های آینده اولین خط تولید خودرو تمام برقی ایرانی با نام «اکسیژن» آغاز شود. این خودرو قابلیت پیمودن ۳۰۰ کیلومتر با هر نوبت شارژ را دارد و سرعت آن به ۱۱۰کیلومتر در ساعت می‌رسد .

 امروزه یکی از مهم‌ترین معضلاتی که کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته با آن سروکار دارند، آلودگی محیط‌ زیست و آلاینده‌های جوی است. در این میان استفاده از خودروهای الکتریکی و سوخت‌های پاک می‌تواند راهکاری مناسب باشد که بتوان تا حد زیادی از شر این آلودگی ها خلاص شد. ایران نیز که هرساله در فصول مختلف سال با آلودگی هوا در کلان شهرها روبه رو است طی سال های اخیر به کمک محققین خود اقدام به طراحی و ساخت خودروهای مختلف برقی نموده است. در این زمینه با توجه به اعلام مسئولین قرار است طی ماه های آینده اولین خط تولید خودرو تمام برقی ایرانی با نام «اکسیژن» آغاز شود. در این گزارش سعی خواهیم کرد علاوه بر معرفی این خودرو، به چالش های پیش روی اجرای این طرح بپردازیم .

تاریخچه ساخت و بکارگیری خودرو برقی

خودروی برقی یا خودروی الکتریکی (Electric vehicle) به خودرویی گفته می‌شود که از باتری‌های قابل شارژ به عنوان منبع انرژی، و از موتور الکتریکی به عنوان نیروی محرکه استفاده می‌کند. جالب است بدانید باتری‌های قابل شارژی که ذخیره‌سازی برق را در خودرو امکان‌پذیر میکند در سال ۱۸۵۹ میلادی و توسط یک فیزیک‌دان فرانسوی به نام گاستون پلانته اختراع شد. این باتری‌ها، باتری سربی- اسیدی نام گرفتند.

اولین خودروی برقی را نیز توماس پارکر یک مهندس اهل لندن در سال ۱۸۸۴ میلادی ساخت. پارکر که نگران آلودگی شهر لندن و نیز علاقه‌مند به ساخت خودروهای با مصرف کارآمدتر سوخت بود در نهایت توانست یک خودروی برقی قابل استفاده تولید کند.

خودرو برقی توماس پارکر در سال ۱۸۸۴

در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی خودروی برقی به واسطه ترجیح استفاده از انرژی الکتریکی به عنوان نیروی محرکه و عملکرد بهتر، پرطرفدار بود. در سال ۱۹۰۰ میلادی، ۴۰٪ خودروها در آمریکا با بخار، ۳۸٪ با برق و ۲۲٪ با بنزین کار می‌کردند.

وضعیت خودروهای الکتریکی در جهان

در سال‌های اخیر هم‌زمان با پیشرفت فناوری‌های مربوط به خودروهای الکتریکی، سیاست‌های مرتبط با این حوزه در کشورهایی مانند فرانسه، آلمان، هندوستان، هلند، نروژ، اسکاتلند و بریتانیا در راستای توسعه همه‌جانبه استفاده از خودروهای برقی بوده و بر این اساس در کشورهای فوق، قانونی به تصویب رسیده است که بر مبنای آن تولید خودروهای دیزلی و بنزینی در فاصله سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۵۰ به‌کلی متوقف‌شده و تنها خودروهای مبتنی بر سوخت‌های پاک ساخته خواهند شد. در ادامه این نهضت جهانی، ده ایالت از ایالت‌های کشور آمریکا و کانادا نیز قوانینی مشابه وضع کرده و اخیراً پرجمعیت‌ترین کشور جهان یعنی چین نیز سیاست‌گذاری مشابهی در پیش‌گرفته است.

خودرو برقی BMW INext

بر اساس آمارهای موجود، حدود ۹۷ درصد از تولیدات خودروهای الکتریکی جهان در چین، اروپا، آمریکا، ژاپن و کره جنوبی انجام می‌شود که این مسئله نشان می‌دهد اتومبیل‌های الکتریکی و همچنین قطعات و فناوری‌های مرتبط با آن ازجمله بسته‌های باتری و اجزای دیگر، تنها در مناطق محدودی از جهان تولید می‌شوند. این موضوع نشان می‌دهد که توسعه بیشتر بازار ممکن است به‌طور فزاینده‌ای نه‌تنها در مورد سیاست تقاضا، بلکه در راستای ارتقای توان تولید در کشورها باشد.

مزایای استفاده و بکارگیری خودروهای برقی

یکی از مهم‌ترین مزایای خودروهای تمام‌برقی این است که هیچ دی‌اکسید کربنی در هوا منتشر نمی‌کنند. البته فرآیند ساخت اجزای خودروهای برقی نیز تبعات زیست‌محیطی دارد، لذا کارشناسان باید بررسی کنند که کفه ترازو به کدام سمت سنگینی می‌کند. اما باز خودروهای برقی مزیت‌هایی فراوانی دارند که در ادامه به معرفی تعدادی از آن ها می پردازیم :

۱- خودرو برقی هزینه‌های جاری کمتری دارد

هزینه‌ شارژ خودروی برقی بسیار کمتر از هزینه‌ تامین بنزین است؛ به‌ویژه‌که خودرو برقی را در خانه هم می‌توان شارژ کرد.

۲- خودرو برقی کربن کمتری در هوا منتشر می‌کند

هر وسیله نقلیه شخصی با موتور بنزینی سالانه به‌طور متوسط ۴.۶ میلیون تن دی‌اکسید کربن در هوا منتشر می‌کند (با فرض این‌که در هر ۱۰۰ کیلومتر ۴.۵ لیتر بنزین بسوزاند و سالانه حدود ۱۸۰۰۰ کیلومتر راه طی کند.) خودروهای تمام‌برقی هیچ دی‌اکسید کربنی از خود متصاعد نمی‌کنند و لذا با محیط‌زیست سازگارترند. حتی خودروهای هیبریدی نیز نسبت به خودروهای بنزینی هوا را کمتر آلوده می‌کنند.

۳- نگهداری خودروهای برقی آسان‌تر است

موتورهای درون‌سوز، مکانیکی هستند و قطعات متحرک و ثابت زیادی دارند (مثل پمپ و دریچه و فیلتر و…). این اجزا اغلب نیازمند تعمیر یا تعویض هستند. اما خودروهای برقی چنین اجزایی ندارد و لذا نگهداری‌شان ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر است. 

۴- خودروهای برقی بی‌‌صدا هستند (مزیت و ضعف؟!)

این را باید مزیت دانست یا عیب؟! خودروهای برقی برخلاف خودروهای بنزینی و گازوئیلی، تقریبا بی‌صدا کار می‌کنند. پس آلودگی صوتی‌ آن‌ها بسیار کمتر است. اما بی‌صدایی خودروی برقی خطراتی هم دارد، چون شاید عابران و رانندگان دیگر خودروها متوجه حضور آن نشوند و سانحه رخ دهد. به همین علت چندی پیش در خبرها آمده بود شاید خودروسازها ملزم شوند خودروهای برقی‌شان را طوری بسازند که از خود صدایی هرچند ساختگی بروز دهد.

«اکسیژن» اولین خودروی برقی ایران که به تولید انبوه می رسد

طی سال های اخیر ، محققین و شرکت های دانش بنیان کشورمان اقدام به ساخت انواع خودروهای برقی نموده اند، «اکسیژن» نیز یکی از این خودروها می باشد که با همکاری ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و با کمک شرکت خودروسازی جنوب، ۸۰ درصد داخلی‌سازی شده و قرار است به زودی به تولید انبوه برسد. بنابر اعلام مسئولین، نرم‌افزار و سیستم باتری این خودرو کاملا بومی می باشد و توسط مهندسان ایرانی طراحی و تولید شده است.

خودرو برقی «اکسیژن»

خودرو «اکسیژن» قابلیت پیمودن ۲۲۰  کیلومتر با هر نوبت شارژ را دارد و سرعت آن به ۸۵ کیلومتر در ساعت  می‌رسد که بر اساس سفارش، امکان افزایش پیمایش با هر بار شارژ تا ۳۰۰ کیلومتر و حداکثرسرعت ۱۱۰ کیلومتر در ساعت وجود دارد. هر باطری عمری به اندازه ۳ هزار سیکل شارژ دارد یعنی باطری هر خودرو باید بعد از هشت سال تعویض شود.

عمر مفید الکتروموتور خودروی مذکور بیست سال است به همین دلیل هزینه‌های جانبی مانند روغن، بنزین، فیلتر و تعمیر موتور برای مصرف‌کننده وجود ندارد و از لحاظ اقتصادی بسیار مقرون به‌صرفه است.

قیمت تمام شده خودرو برقی «اکسیژن» چقدر است و چه مزایایی دارد ؟

قیمت تمام شده این محصول برای شرکت سازنده آن با در نظر گرفتن همه هزینه‌های قطعات و غیره برای هر دستگاه خودرو الکتریکی ۸ هزار و ۵۰۰ پانصد دلار تعیین شده است که در حال حاضر یکی از پایین‌ترین قیمت‌ها برای خودروهای برقی است که تجاری‌سازی خواهد شد.

به واسطه امتیازهای در نظر گرفته شده برای خودروهای الکتریکی از قبیل ورود آزاد به محدوده‌های طرح و ترافیک، معافیت از مالیات، نداشتن هزینه‌های جانبی از جمله روغن، بنزین، فیلتر و تعمیر موتور می‌توان مدعی شد این خودرو جای خود را در بازار باز خواهد کرد.

چالش‌ها و فرصت‌های تولید انبوه خودرو برقی اکسیژن برای کشور

استفاده از خودروهای برقی در ایران با برخی مشکلات و چالش‌ها روبرو است. کمبود نیروی متخصص انسانی و تجهیزات مهمترین مشکل در فراگیر شدن استفاده از این خودروها عنوان می‌شود. چرا که خودروهای هیبریدی و برقی از فناوری بالایی برخوردار هستند و تعمیر و نگهداری آنها نیازمند سرمایه گذاری جدی و تربیت نیروی متخصص انسانی و تهیه تجهیزات لازم است.

چالش دیگر در این زمینه آن است که هنوز هیچ مطالبه‌ای برای مشخص شدن ظرفیت و توانایی شبکه برق در کل کشور و مناطق مختلف برای ایجاد زیرساخت‌های شارژ این خودروها انجام نشده است. ایستگاههای شارژ خودروهای برقی تا حد زیادی برشبکه توزیع برق متکی هستند. شارژ این خودروها به عنوان یک بار جدید برای شبکه قدرت مطرح است و عدم کنترل آن ممکن است امنیت شبکه را به خطر بیاندازد. این موضوع نگرانی‌ها را در مورد آثار منفی شارژ خودروها بر تأسیسات سیستم تولید، انتقال و توزیع افزایش می‌دهد که اگر تا زمان راه اندازی خط تولید این خودرو، برنامه ی جامع ای برای آن اندیشیده نشود در آینده می تواند باعث ایجاد مشکلات اساسی برای شبکه برق کشور گردد .

آیا اکسیژن به سرنوشت «ساینا» برقی دچار می شود ؟

تاکنون چند خودروی برقی تحقیقاتی در ایران ساخته شده‌اند. در دی ماه سال ۱۳۹۶ نیز از خودرویی تحت عنوان «ساینای برقی» رونمایی شد و قرار بود اولین خط تولید آن در مدت زمان کوتاهی شروع به کار نماید اما اتفاقی که البته تاکنون رخ نداده‌است و این خودرو در حد یک نمونه باقی مانده‌است. قیمت ساینای برقی در سال ۱۳۹۶ که پراید ۲۰ میلیون تومان بود، ۷۰ میلیون تومان اعلام شده بود ولی پس از افزایش شدید قیمت خودرو در ایران، قیمت جدیدی برای این خودرو مشخص نشده‌است.

مراسم رونمایی از خودرو برقی ساینا در سال ۱۳۹۶

با وجود قیمت گران‌تر نسبت به مشابه بنزینی، به‌نظر می‌رسد در صورت تولید خودرو «اکسیژن» برقی، مردم نیاز به مشوق‌هایی برای خرید این خودرو داشته باشند. از طرفی زیر ساخت شارژ سریع برای این خودرو در شهرهای ایران وجود ندارد که باید برای آن نیز برنامه اندیشیده شود .