همه آنچه درباره تشنگی خوزستان باید بدانید

بخشی‌نگری در سطح کلان و سوءمدیریت منابع آب منجر به کم‌آبی در خوزستان شده است، تاثیر جدی این مشکل بر زندگی مردم و عملی نشدن وعده‌ها به شکاف بین مردم و مسوولان منجر شده و فرصتی را برای سوء‌استفاده معاندین فراهم کرده است.

به گزارش پایگاه خبری تجهیز نیوز و به نقل از فارس، خوزستان با وجود داشتن رودخانه‌ها و سدهای مختلف اما دچار تنش آبی است که در فصل تابستان شدت می‌گیرد و حوادث و بحران‌های متعددی در شهرها و روستاهای مختلف به وجود می‌آورد.

تنش آبی در روستاها در پی کاهش دبی رودخانه‌ها

در یک ماه اخیر به دنبال کاهش خروجی سدهای خوزستان، کم‌آبی رودخانه‌ها شدت یافت. به ویژه رودخانه کرخه که در پایین دست کاملا خشک شد و به این علت مردم با کمبود آب شرب و کشاورزی مواجه شدند.
قبل از بحران اخیر نیز طبق گفته استاندار خوزستان ۷۰۰ روستای این استان با تانکر آبرسانی می‌شدند، سوء‌مدیریت، تلمبار شدن مشکلات، کمبود اعتبارات و عدم نظارت بر حسن اجرای پروژه‌های آبرسانی روند حل مشکل آب روستایی را با کندی رو به رو کرده است که روز گذشته بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان امام(ره) با انعقاد تفاهم‌نامه‌ای وعده داد مشکل آب شرب ۴۷۱ روستا در ۱۲ شهرستان خوزستان را به زودی حل کند.

آب طولانی‌ترین رود ایران چه شد؟

کرخه طولانی‌ترین رودخانه ایران است که از رشته‌ کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرد و در نهایت به هورالعظیم در خوزستان می‌ریزد و از تلاقی رودهایی تشکیل شده که از استان‌های همدان، کرمانشاه، کردستان، ایلام و لرستان می‌گذرند.

بعد از خشکی رودخانه کرخه در پایین دست، مسوولان وزارت نیرو وضعیت موجود را به دلیل خشکسالی عنوان کردند و گفتند برای حل مشکل آب شرب، باید کشت محصولات زراعی به ویژه شلتوک محدود بشود؛ آنها معتقدند کشت تابستانه برای تامین آب مورد نیاز احشام و تالاب هورالعظیم اختلال ایجاد کرده است.

نمایندگان مجلس و کارشناسان علوم آب اما معتقدند افزایش بهره‌وری و صرفه‌جویی در مصرف آب کشاورزی اگرچه ضروری است اما خروجی سد کرخه و دبی رودخانه به صورت چشم‌گیری کاهش یافته که دلیل آن نبود آمایش سرزمینی در کشور، سوء‌مدیریت منابع آبی، احداث سدهای کوچک و بزرگ در بالادست و برداشت بی رویه از آن است.

عدم تامین حقآبه رودخانه‌های استان از سوی وزارت نیرو همچنین باعث شده تا طرح ۵۵۰ هزارهکتاری مقام معظم رهبری تکمیل نشود و یکی از مهمترین برنامه‌هایش دولت در خوزستان تا نیمه‌راه متوقف شود، به گفته جهاد کشاورزی خوزستان، در تابستان امسال از ۸۸ هزار هکتار کشت محصولات تابستانه فقط آب مورد نیاز حدود ۲۰ هزار هکتار تامین شد.

تراژدی تلخ مرگ گاومیش‌ها

با خشک شدن رودخانه‌ها در پایین دست، تالاب‌های استان خوزستان نیز دچار مشکل شده‌اند، بخش‌هایی از مناطق تالاب هورالعظیم و شادگان عملا خشک شده و تبعات زیست محیطی بر اکوسیستم خوزستان تحمیل کرده‌اند.

در یک ماه اخیر فیلم‌های متعددی از تلف شدن دام‌ها و آبزیان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و به ویژه تراژدی تلخ تلف شدن گاومیش‌ها را به تصویر کشید.

سازگاری این دام با شرایط محیطی و مقاومت در برابر بیماری‌های دامی باعث شده تا محصول تولید شده نسبت به سایر دام‌ها از کیفیت بالاتری برخوردار باشد اما یکی از الزامات زیست محیطی گاومیش ها زندگی در کنار آب است.

خوزستان پیش از بحران اخیر ۸۷ هزار راس داشته و اولین استان پرورش گاومیش در کشور به شمار می‌رود؛ سابقه پرورش این دام ارزشمند در خوزستان به حدود چهار هزار و ۵۰۰ سال پیش بر می گردد و زندگی و معیشت مردم بومی منطقه کاملا با آن گره خورده‌ است.

بسیاری از روستاهای مرزنشین منطقه به علت خرابی‌های جنگ و یا بی‌آبی تخلیه شده‌اند و با توجه به مشکلات زیرساختی موجود، تنها خاطرات خوش زندگی در کنار هور و نخل و گاومیش باعث شده تا خانواده‌های باقی مانده اقدام به مهاجرت نکنند.

هنوز آماری از تلفات گاومیش‌ها منتشر نشده است اما با توجه به گران قیمت بودن آنها مردم انتظار دارند هر چه زودتر رهاسازی بیشتری از سدهای بالا دست کرخه و سیمره صورت گیرد تا آب به هورالعظیم برسد.

نگرانی مردم خوزستان از پروژه‌های انتقال آب 

تنش آبی خوزستان تنها محدود به حوزه کرخه و مقصد آن یعنی هورالعظیم نیست بلکه در حوزه کارون و مارون نیز اوضاع مناسبی وجود ندارد، در هفته گذشته انتشار اخباری از صدور مجوز پروژه‌های جدید انتقال آب کارون بر نگرانی مردم افزود به ویژه آنکه همین حالا نیز برخی مناطق روستایی حاشیه کارون و نخلستان‌های شادگان و آبادان با مشکل کمبود آب مواجه هستند.

سازمان حفاظت‌از محیط زیست چند روز بعد، خبر صدور مجوز پروژه جدید انتقال کارون(بهشت آباد) را تکذیب و بر عدم اجرای آن تاکید کرد؛ بنا بر اعلام مسوولان دولتی، سایر پروژه‌های انتقال آب برای مصارف شرب است اما کارشناسان محیط زیست، نمایندگان و مسوولان استان خوزستان و چهارمحال و بختیاری این ادعا را صحیح نمی‌دانند و معتقدند اجرای پروژه‌های انتقال آب با احداث صنایع متعدد در مناطق کویری مرتبط است، صنایعی که به آب زیادی نیاز دارند و باید در کنار دریا احداث می‌شدند اما عدم وجود آمایش سرزمینی و بخشی نگری باعث شده تا مشکلات موجود پدید آید.

رودخانه کارون پرآب‌ترین رودخانه خوزستان است که ورود روزانه ۱۸۵ هزار مترمکعب فاضلاب شهری و بیمارستانی از ۲۷ شعبه به رودخانه کارون در مقطع اهواز باعث غیر قابل استفاده بودن آن جهت مصارف شرب شده است.

همچنین بعد از شهر اهواز نیز از کارون برای آبیاری کشت نیشکر استفاده می‌شود که از عوامل کاهش دبی آب رودخانه است، در ستاد بحران استان تامین آب مزارع شرکت‌های دولتی نیشکر اولویت دوم را پس از تامین آب شرب دارند که به همین دلیل کشاورزان معتقدند این شرکت‌ها باید بخشی از خسارت‌های آنها را متقبل شوند و همچنین خوزستان سهمی از درآمدهای نیشکر داشته باشد.

بی اعتمادی حاصل از وعده‌های عملی نشده

در چند سال اخیر کشاورزان خوزستانی یا با مشکلات سیل مواجه بودند و یا با عوارض کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کردند و بسیاری از وعده‌های مسوولان برای حل مشکلات و پرداخت خسارات به آن‌ها محقق نشده و به همین دلیل دولت را در مدیریت آب همراهی نمی‌کنند.

تعدد مشکلات سبب شد و انتشار تصاویری از وضعیت موجود، احساسات آنها را جریحه دار کرد و در پی آن بخشی از جوانان حتی در مناطقی که با مشکل آب مواجه نیستند، اقدام به برگزاری تجمعات خیابانی کردند.

  ، نبود آمایش سرزمینی در کشورمان، بخشی‌نگری و سوءمدیریت منابع آب منجر به کم‌آبی در خوزستان شده و تاثیر جدی این بحران بر زندگی مردم و عملی نشدن وعده‌ها به بی اعتمادی بین مردم و مسوولان دامن زده است.