پزشکان عمومی با قابلیت نشستن بر جایگاه پزشک خانواده تربیت شوند

به گزارش ایرنا از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی،  سعید نمکی روز سه شنبه در نشست مجازی نهمین شورای آموزش پزشکی عمومی که به صورت ویدیو کنفرانس برگزار شد، افزود: برای استقرار پزشک خانواده در کشور نیازمند تربیت پزشکان عمومی هستیم که به صورت ادغام یافته آموزش پزشک خانواده را برای حداقل‌هایی که در نظام ارائه خدمت لازم است، فراگیرند.

وی ادامه داد: پزشکی عمومی دروازه بان اصلی نظام سلامت محسوب شده و آنچه در دوره آموزشی طب عمومی در کشور به عنوان مهارت آموزی و سایر ابعاد به دانشجوی طب منتقل می‌کنیم شاید مهم‌ترین و اساسی‌ترین رکن ما در آموزش علوم پزشکی باشد. همان‌طور که در نظام آموزشی ابتدایی نیز مهم‌ترین قسمت کار در کل نظام‌های آموزشی جهان، همان سال‌های ابتدایی است که دانش آموزان در مدرسه شروع به تحصیل می‌کنند.

دانش آموز باید دانش و مهارت کاربردی را فرا بگیرد

وزیر بهداشت بیان کرد: متاسفانه در آموزش و پرورش کشورمان هنوز هم چیزی به عنوان Education‌ نداریم و تنها به فراگیری و پرکردن حافظه بسنده می‌شود و از روز نخست آموزش و کسب مهارت‌های زندگی به دانش آموزان نادیده انگاشته می‌شود. برای مثال در کشورهای خارجی دانش آموز را از روز اول به پارلمان، اداره پلیس و ایستگاه‌های راهنمایی و رانندگی می‌برند تا از نزدیک بیاموزد، اما در نظام آموزشی ما، از روز اول واژه‌های سخت و پیچیده‌ای به دانش آموز آموزش داده می‌شود که بسیاری از آنها در زندگی اجتماعی کاربردی ندارند. امروزه در دنیا گفته می‌شود که دانش آموز باید دانش و مهارت کاربردی را به جای پرکردن حافظه فرا بگیرد و این موضوع یکی از نقص‌های آموزش ابتدایی تا آموزش دانشگاهی ما است.

بیشترین سرمایه گذاری را بر آموزش پزشک عمومی انجام بدهیم

نمکی اظهار کرد: از نخستین روزی که به تدریس مشغول شدم، همواره این نگاه را داشته‌ام که بیشترین سرمایه گذاری را باید در آموزش پزشک عمومی داشته باشیم. متاسفانه هنوز هم نقص‌هایی می‌بینم که بارها نیز آنها را بیان کرده‌ام. اولین مشکلی که در آموزش علوم پزشکی وجود دارد، این است که هنوز آموزش‌های ما جامعه محور نیستند. ما هنوز نمی‌دانیم که طبیب با این سطح از مهارت برای کدام جایگاه نظام ارائه خدمت باید تربیت شود. پزشک ما باید بداند که به کدام جمعیت و در کجای مملکت و به کدام شیوه قرار است خدمت کند.

دانشجوی پزشکی باید جامعه محور تربیت شود

وی بیان کرد: دانشجوی پزشکی باید جامعه محور تربیت شود.  جامعه محور تربیت شدن دانشجوی پزشکی هم مستلزم درگیر شدن آنها در حل و فصل مسائل اجتماعی است. طرح «هر خانه، یک پایگاه سلامت» یکی از آرزوهای من بود که در راستای تحقق جامعه محور شدن موضوع سلامت طراحی شده و در حال اجرایی شدن بود، اما متاسفانه کرونا سرعت و نفس‌مان را در اجرای برنامه‌هایی که داشتیم گرفت، ولی همکارانم آنها را با جدیت پیگیری می‌کنند.

نمکی افزود: دانشجویان علوم پزشکی باید با مولفه‌های اجتماعی موثر بر سلامت آشنا شوند، در غیر این صورت از حل و فصل مشکلات بیماران و مدیریت بیماری‌ها در مملکت عاجز خواهند شد. پزشکان ما به خوبی با تشخیص افتراقی بیماری‌ها از حیث درمان و دارو آشنا هستند، اما متاسفانه مولفه‌های اجتماعی موثر بر آن بیماری از بعد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و سیاسی را نمی‌شناسد.

وی ادامه داد: دومین نکته‌ای که همواره تقاضا کرده‌ام این است که پزشک عمومی را باید یک عنصر چند بعدی و آشنا به مسائلی که باید در فیلد مدیریت کند، تربیت کنیم. سالانه ۳۸۰ هزار مرگ داریم که ۳۱۳ هزار مرگ در رابطه با بیماری‌های غیرواگیر است، بنابراین پزشک تربیت شده ما باید راهکارهای Premonition، treatment و Rehabilitation بیماری را بداند. چگونه پیشگیری کند، چگونه بیماری را درمان کند و چگونه بازتوانی و توانبخشی کند. پررنگ کردن مولفه‌های بیماری در آموزش‌ها باید دیده شوند.  یعنی اگر برخی مولفه‌ها در برخی مناطق پررنگ‌تر است، دانشجوی علوم پزشکی باید با این مولفه‌ها آشنا شود.  اگر امروز بحث کرونا را پیش رو داریم، دانشجوی طب باید ظرفیت کار کردن در بخش آی سی یو را پررنگ‌تر بیاموزد تا بتواند بعداز فارغ التحصیلی در اقصی نقاط مملکت آن را به کار گیرد.

آشنایی دانشجویان با دیرینه فرهنگی

وزیر بهداشت گفت: نکته دیگری که از آموزش علوم پزشکی انتظار داریم، آشنایی دانشجویان با دیرینه فرهنگی و مبانی غنی فرهنگ این سرزمین است. دانشجویان ما کتاب‌های درسی مانند هاریسون را خوب می‌شناسند، اما به ندرت در مورد ابن سینا و رازی اطلاعات دارند. اگر دانشجوی این سرزمین این فرهنگ کهن را دریافت و به دیرینه‌ای غنی که صدها سال پیش بزرگان ارزشمندی را به دنیا تقدیم کرده، پیوست، به راحتی علقه و پیوندش را با سرزمینش قطع نخواهد کرد.

وی افزود: در علم توسعه مبحثی به نام development by invitation داریم که بر اساس آن، کشورهایی که دیرینه فرهنگی ندارند، توسعه یافتگی در آنها کپی برداری از سرزمین‌های دیگر است. پیوند دانشجویان ما در دوره پزشکی عمومی با بزرگان طب ایران زمین بسیار کم رنگ است و هرچه رنگ و لعاب این نگاه را در دانشجویان این سرزمین قوی‌تر کنیم، پیوستگی آنها با دیرینه فرهنگی‌شان نیز قوی‌تر خواهد شد. در روزگاران قدیم طبیبان ادیب یا ادیبان طبیب داشتیم، اما در حال حاضر هیچ کدام از این‌ها را در افق این سرزمین نمی‌بینم و افرادی یک بعدی تربیت می‌کنیم که به ماشین‌های تشخیص و درمان و نسخه نویسی بدل می‌شوند.

پزشک عمومی باید مدیر تربیت شود

وزیر بهداشت اظهار کرد: نکته دیگر اینکه باید به پزشک عمومی به عنوان مدیر تیم ارائه خدمت در کشور توجه کنیم. پزشک عمومی باید بتواند مثلا بهداشت حرفه‌ای، برنامه واکسیناسیون، کارشناس بهداشت عمومی، بهداشت محیط، پرستار، ماما و بهورز را مدیریت کند.  به همین دلیل است که پزشکان عمومی ما که می‌توانند قاعده‌های اصلی این هرم ارائه خدمت باشند، بعضا از کار مدیریت کنار گذاشته می‌شوند و فردی غیر از آنها مدیریت مراکز جامع خدمات سلامت را برعهده می‌گیرد. بنابراین در دوره طب عمومی باید مدیریت نظام ارائه خدمت را در نظام سلامت به پزشک عمومی بیاموزیم.  در غیر این صورت فردی را تربیت کرده‌ایم که مهارت کافی برای مدیریت تیم ارائه خدمت نخواهد داشت.

ادغام آموزش پزشک خانواده در دوره پزشکی عمومی

نمکی گفت: نکته دیگر آموزش پزشک خانواده است. معتقد نیستم که با رزیدنتی و دوره‌های طولانی پزشک خانواده تربیت کنیم. ما اگر به دنبال مدل تربیت پزشک خانواده در دوره چهار ساله رزیدنتی برویم، شاید ۲۰ سال آینده هم نتوانیم طرح پزشک خانواده را که سال‌هاست معطل مانده و دروازه‌بان اصلی نظام ارائه خدمت است را مهیا کنیم؛ از طرف دیگر با یک دوره آموزشی کوتاه مدت می‌توانیم پزشکان عمومی را آموزش دهیم تا کار پزشک خانواده را انجام دهند.