بررسی اهمیت و جایگاه صادرات نفت در اقتصاد ایران

به گزارش تجهیز نیوز، صادرات یکی از مهم ترین ارکان اقتصاد در هر کشوری میباشد که مزایای فراوانی از جمله ارز اوری،ایجاد مبادلات خارجی و چندین مورد مهم نیز میباشد. صادرات به خودی خود می تواند باعث رشد و توسعه اقتصادی در یک کشور شود، در ایران  مفهوم صادرات با نفت در هم آمیخته و بخش اعظمی از صادرات به نفت تعلق دارد؛ توجه بیش از حد ایران به صادرات نفت باعث شده تولید و استفاده دیگر محصولات در تجارت بین الملل تحرک کمتری داشته باشد که نتیجه آن تک محصولی شدن کشور در صادرات است. هر چند صادرات نفت نقش عمده ای در ارزآوری و غنای دولت داشته اما تجدید ناپذیر بودن و اتکای بیش از حد به آن منطقی نیست؛ زیرا روابط سیاسی کشورها تا حد زیادی در صادرات و در قیمت نفت تعیین کننده است و تیره شدن این روابط می تواند باعث رکود اقتصادی در کشورهای متکی به صادرات نفت شود.اما در حال حاضر باتوجه به تحریمات جهانی موجود بر علیه کشور ایران شرایط صادرات روز به روز سخت تر میشود. در بین تمام محصولات صادراتی نفت یکی از مهم ترین محصول صادراتی در کشور ها است.کشور های تولید کننده نفت که در همسایگی ایران قرار دارند اغلب با مشکل دسترسی به بازار روبرو هستند به طوری که در صورت فروش نفت به کشور هایی در جنوب و شرق آسیا که از خریداران مهم نفت به شمار میروند  ناگزیر باید از راه های ترانزیت ایران استفاده نمایند و باتوجه به اینکه ایران نیز یکی از فروشندگان نفت است این راه های ارتباطی و سهولت در ترانزیت و سواپ در نفت و حتی گاز میتواند مزیت بسیار بزرگی برای ایران باشد.از طرف دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس (عمان، امارات متحده عربی، کویت و بحرین) روز به روز تمایل بیشتری برای خرید نفت نشان میدهند و یکی از اصلی ترین خریداران نفت در منطقه هستند که ایران میتوانند از آن بازار ها نیز استفاده کند. علاوه بر آن همسایگی ایران با ترکیه باعث ایجاد فرصت مناسب جهت ارسال به اروپا میباشد که در صورتی که روابط دیپلماتیک بین دو کشور مساعد باشد ایران میتواند از طریق ترکیه به بازار های اروپایی نیز دسترسی داشته باشد. درآمدهای نفتی ایران به عنوان یک متغیر مستقل نقش اساسی در اقتصاد سیاسی ایران در طول هشتاد سال گذشته بازی کرده است. این درآمدها عامل اساسی برای سرمایه گذاری در زیر ساختهای اقتصادی کشور بوده است. بخشی از درآمد نفت وارد اقتصاد می شود که با توسعه اشتغال غیرمستقیم و با تزریق نفت برای واردات بیشتر به خصوص کالاهای مصرفی و ایجاد یک اقتصاد مصرفی و کالاهای مونتاژی، هم اشتغال بیشتری ایجاد می کند و هم بخشی از نیازهای مردم را تامین میکند . معمولاً در کشورهای صادرکننده نفت درآمدهای صادرات نفت، به عنوان درآمد بخش دولتی محسوب و از طریق خزانه وارد بودجه می‌شود. این مسأله سبب می‌گردد که درآمدهای نفتی از طریق ردیف‌ هزینه‌های دولت به دو صورت جاری و عمرانی به اقتصاد کشور تزریق شود.اما با این تفاسیر و اهمیت صادرات نفت چندین سال است که تحریمات مشکلات فراوانی برای صادرات نفت برای کشور ایران به وجود آورده است که بسیار تاسف بار و ناراحت کننده است اما مسئولان ایرانی همواره به دنبال دور زدن تحریم ها و یافتن راه های جدید برای صادرات نفت هستند یکی از موارد این دور زدن ها میتوان به تهاتر نفت با کالا اشاره کرد و یا تهاتر نفت با سرمایه گذاری و یا میعانات گازی اشاره نمود.با وجود این که این نوع فروش هم باعث حل بعضی از مشکلات اقتصادی در کشور میشود اما افزایش میزان خام فروشی نفت تبدیل به معضل جدید برای کشور میشود زیرا دولت باید نقدینگی های خود و مردم را به سمت تولید هدایت کند تا با تولید محصولات فراوان و فروش آن در داخل و مهمتر از آن صادرات انها به کشور های خارجی باعث رونق اقتصادی شوند به طوری که رونق صادرات باعث حل بسیاری از مشکلات شده و ارزآوری  را برای کشور به وجود می آورد. به طور کلی صادرات مزایای زیادی برای اقتصاد یک کشور دارد که از مهم ترین آنها می توان به ارز آوری، ایجاد اشتغال، افزایش تولید و رشد اقتصادی اشاره کرد. اما  متاسفانه تحریمات ایجاد شده مانع از صادرات محصولات ایرانی میشود و ناگزیر برای کمتر کردن بحران به سمت خام فروشی نفت هدایت میشود.

به قلم:

سید محمدرضا حسینی علی آباد – مدرس دانشگاه ، موسس و مدیر استارتاپ ایتوک

ملیکا ملک آرا – پست دکتری مدیریت و مشاور سازمانی

فاطمه صدقی ثابت – مدرس دانشگاه ، مشاور مدیرعامل در امور مالی، امور بازاریابی و فروش محصولات ویژه شرکت فناوری و مهندسی پرتو صنعت طلایی