تحولات نسلی سبک زندگی در جامعه روستایی ایران

به گزارش پایگاه خبری تجهیز نیوز قرن بیست و یکم به دلیل وقوع تحولات بسیار مانند گسترش وسایل ارتباط جمعی ،پیشرفتهای فنی و تکنولوژیک از نظر محققین و تحلیل گران عصر توجه به مسائل و دگرگونی های اجتماعی است.

هانیه شکری کارشناس ارشد جامعه شناسی و متخصص علوم اجتماعی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تجهیز نیوز در این خصوص گفت : همه جوامع چه بصورت آرام و چه بصورت ناگهانی هر روز شاهد تغییراتی در جامعه خود هستند که البته این تغییرات با گذشته جامعه هماهنگی دارد.برای مطالعه این تغییرات و تحولات توجه به زمان حال بخصوص برای یک جامعه در حال گذار مانند ایران می تواند یک روش برای نظاره آینده باشد. این دگرگونی ها و تغییرات در یک فرآیند تاریخی رخ می دهد و به معنای جریان مداوم یکسری از تغییرات است که در مجموع به دگرگونی اجتماعی منجر می شود.

ایشان افزود : مانند همه جوامع در حال تغییر در دهه های اخیر ،جامعه ایران نیز دچار دگرگونی هایی در ابعاد مختلف اجتماعی،فرهنگی ، اقتصادی و …. شده است. بررسی های زیادی در این زمینه مثل دگرگونی ارزش های دینی نسل جوان،تحولات خانواده ، شکاف نسلی و …. انجام شده که در همه این موارد بیشتر جامعه شهری مدنظربوده و کمتر به مطالعه جوامع روستایی پرداخته شده است.

هانیه شکری در این خصوص ادامه داد : درحالیکه جامعه روستایی نیز مانند همه جوامع درحال گذار با این تغییرات و تحولات مواجه بوده است. وقتی ما در سالهای اخیر به روستاهای ایران نگاه می کنیم متوجه می شویم که تغییرات زیادی در جامعه روستایی ایران رخ داده است. تغییراتی که علاوه بر الگوی مصرف در ساختارهای اساسی یک جامعه روستایی مثل آداب و رسوم ،هنجارها ، عقاید و ارزش ها و بطورکلی در سبک زندگی آنها پدید آمده است. الگوی مصرف ، شکل خانه ها ، وسایل منزل ،خوراک ،پوشاک و حتی نوع لباس پوشیدن که نمونه هایی از سبک زندگی است دچار دگرگونی شده است. این تغییرات در جامعه روستایی با سرعت بیشتری صورت گرفته که روستاهای ما را شبیه یک جامعه شهری کرده است. روستاهای ما از تکنولوژی هایی مثل برق و وسایل ارتباطی مثل تلویزیون و ماهواره ، اینترنت ، استفاده از وسایل برقی و …. برخوردارشدند که اینها موجب تغییرالگوی مصرف و سبک زندگی در جامعه روستایی ما شد. در واقع جامعه روستایی ما از ویژگی ها و شرایط قبلی خود فاصله گرفته است.

خانم شکری در ادامه گفت : روستاهای ایران به دلیل برخورداری از دستاوردهای تکنولوژی مدرن از سبک زندگی سنتی خود فاصله گرفته و الگوی زندگی آنها به دنیای مدرن شبیه شده است. این تغییرات می تواند حاصل عوامل بسیاری باشد از جمله : ورود امکانات مدرن به روستا ، بالارفتن سطح تحصیلات در روستا ، اجرای خدمات عمرانی در روستا و در رأس آنها برخورداری از زیرساختهای ارتباطی . بسیاری ازجامعه شناسان روستایی ایران معتقدند که از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۵ روستاییان مهاجر در حومه شهرها ساکن شده و بتدریج براثر مشاهده ساختمان ، سینما، پوشاک و خوراک و بالاخره شیوه زندگی در جامعه شهری آشنا شدند. اما امروزه دیگرلازم نیست که روستایی به شهر برود و مظاهر زندگی شهری را ببیند بلکه یک فرد روستایی درمنزل خود از طریق تلویزیون و ماهواره از نزدیک مظاهر و الگوهای زندگی شهری را مشاهده می کند.تغییرات زیادی در ابعاد مختلف زندگی روستایی بوجود آمده است و این تغییرات را می توان در اغلب روستاهای ایران مشاهده کرد.عدم تمایل جوانان به انجام فعالیت کشاورزی و کاهش فعالیت نسل سوم در این زمینه و اینکه بیشتر سالمندان این مهم را برعهده دارند، حرکت از جامعه تولیدی به سمت جامعه مصرفی ، حرکت جوانان به سمت فردگرایی که می توان در اوقات فراغت آنها مشاهده کرد و بالارفتن سن ازدواج از پیامدهای این تغییرات است. اگرچه ممکن است این تغییرات در زمان حال بصورت یک پدیده اجتماعی در نظر گرفته شوند ولی ممکن است که در آینده به یک بحران تبدیل شوند. ورود خدمات عمرانی و زیربنایی به روستا، ورود وسایل ارتباط جمعی جدید ، ارتباط با شهرنشینان و… منجر به حرکت جامعه روستایی ازسبک زندگی روستایی به سبک زندگی شهری شده است. تغییر در عادات مصرفی وافزایش تقاضا برای خرید کالاهای مصرفی باعث شده که هزینه زندگی در سالهای اخیر افزایش یابد. بهره مندی از امکاناتی مثل آب ، برق ، تلفن،گاز ، وسایل برقی مثل تلویزیون ، ماهواره و کامپیوترو …ماهیانه درصدی از درآمد روستائیان را به خود اختصاص می دهد. اکنون وسایلی در زندگی روستایی جای گرفته که بیش ازآنکه  ضرورت کارکردی داشته باشند ، ضرورت تزئینی دارند. هزینه های دیگری مثل پوشاک و تغذیه بچه ها و هزینه های تحصیلی را باید به این هزینه ها افزود. این درحالی است که با تقسیم شدن متوالی زمین های زراعی بین وراث از میزان بازده آن کاسته شده است و جوانان تمایلی به انجام کار کشاورزی ندارند.

بنابراین توجه به پیامدهای این تغییرات که منجر به تغییر مجدد زمینه (جامعه روستایی) می شود از اهمیت زیادی برخوردار است که برنامه ریزان توسعه روستایی می بایست این تغییرات و پیامدهای آن را مورد توجه قراردهند. از آنجا که جوانان روستایی با توجه به استفاده از وسایل جدید از پیشگامان تغییر هستند بیش از گروههای دیگر پیامدهای  تغییر سبک زندگی بر زندگی آنان تأثیرخواهد داشت.

گسترش خانواده هسته ای ،عدم تمایل به کار کشاورزی، تشویق به ادامه تحصیل فرزندان و …

از پیامدهای تغییر سبک زندگی در جوامع روستایی است.

بنابراین برنامه ریزان توسعه روستایی می بایست بیش تر به تغییرات در حال وقوع و پیامدهای این تغییرات در جامعه روستایی توجه کنند. با مطالعه سبک زندگی روستایی و تغییرات درحال وقوع در آن می توان به شناختی از مسائل و نیازهای جامعه روستایی دست یافت.

به همین دلیل بررسی زمان حال (برای یک جامعه درحال گذار) می تواند وسیله ای برای نظاره آینده باشد.