سرطان تخمدان یا سندرم روده تحریک‌پذیر؟

اگر تومور تخمدان زود تشخیص داده شود، احتمال درمان بالاست. ضمناً، وقتی شایع‌ترین نوع سرطان تخمدان پیش از انتشار یا متاستاز تشخیص داده می‌شود، احتمال میزان بقای پنج ساله (که اغلب نشان‌دهنده‌ی درمان است) بیشتر از ۹۰ درصد است؛ اما طبق آمار، تنها ۲۰ درصد از موارد سرطان تخمدان در مرحله‌ی اول تشخیص داده می‌شوند، زیرا تومورهای تخمدان خیلی به سختی شناسایی می‌شوند.

یکی از مشکلات اصلی که باعث می‌شود تشخیص زودهنگام سرطان تخمدان کار سختی باشد این است که ابزار غربالگری، مثل چیزی که برای سرطان سینه در دسترس است، برای آن وجود ندارد. علائم سرطان تخمدان معمولاً مبهم و نامشخص است. برخی از این علائم، مانند نفخ شکم، بدهضمی، حالت تهوع و تغییر در الگوی دفع، اغلب با علائم یک مشکل گوارشی بسیار شایع یعنی سندرم روده تحریک‌پذیر یا IBSاشتباه گرفته شده یا همزمان می‌شوند.

علائم سندرم روده تحریک‌پذیر و علائم سرطان تخمدان

اگر علائم سندرم روده تحریک پذیر و علائم سرطان تخمدان را با هم مقایسه کنید، خواهید دید چرا گاهی سرطان تخمدان در مراحل اولیه با IBS اشتباه گرفته می‌شود.
علائم سرطان تخمدان شامل موارد زیر می‌شود:
. نفخ شکم
. بدهضمی
. تهوع
. فشار در لگن و کمر
. کاهش اشتها یا احساس پُری خیلی زود بعد از خوردن
. کاهش وزن بی‌دلیل
. تغییرات در الگوی دفع
. تکرر ادرار
. درد حین رابطه جنسی
. کمردرد
. خونریزی واژینال خصوصاً خونریزی بعد از یائسگی
. احساس خستگی مداوم

علائم سندرم روده تحریک پذیر شامل موارد زیر می‌شود:
. شکم‌درد (اغلب همراه با تغییرات در الگوی دفع)
. تغییر در الگوی دفع
. نفخ
. احساس اینکه دفع کامل صورت نگرفته است
. موکوس سفیدرنگ در مدفوع (دفع بلغم)

چرا علائم این دو عارضه این‌قدر شبیه هم هستند؟

تخمدان‌ها به رحم چسبیده‌اند و از آن آویزان هستند، یعنی آزادانه در فضای لگن معلق‌اند. روده‌ی باریک نیز در فضای لگن آزادانه در حالت معلق قرار دارد. وقتی توده‌ای در تخمدان رشد می‌کند، می‌تواند به روده‌ی باریک بچسبد و بر عملکرد آن اثر بگذارد.
به همین دلیل، علامت اولیه که اغلب زنان به آن اهمیتی نمی‌دهند، احساس مبهمی از فشار یا ناراحتی در شکم، همراه با گرفتگی است. یک علامت دیگر سرطان تخمدان که با سندرم روده تحریک پذیر مشترک است، نفخ می‌باشد. در مورد سرطان تخمدان، نفخ نتیجه‌ی تجمع مایعات در شکم است. در مورد سندرم روده تحریک پذیر یا همان IBS، نفخ می‌تواند نتیجه‌ی غذایی باشد که فرد مصرف کرده است، مثلاً غذاهای فیبردار، غذاهای چرب و سرخ‌شده و نوشابه‌های گازدار.
وقتی علائم این دو بیماری همزمان با هم بروز می‌کنند، به سختی می‌توان تشخیص داد علتشان چیست؛ اما یکی از کلیدهای مهم تشخیص این است که ببینید آیا این علائم گهگاه بروز می‌کنند یا اینکه به مرور بدتر شده‌اند. سندرم روده تحریک پذیر یک بیماری مزمن است و علائم آن متناوب هستند؛ اما سرطان یک بیماری است که علائم آن پیوسته و ادامه‌دار بوده و پیشرفت می‌کنند. اگر نگرانی از بابت علائمی که تجربه می‌کنید دارید، بهترین کار این است که به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید تا او بررسی‌های دقیق را انجام دهد.

تست و آزمایش برای سرطان تخمدان

علائم مبهم شکمی باید شک برانگیز باشند، خصوصاً اگر خانمی هستید که در اواسط دهه عمر خود یا اوایل دهه شصت زندگی‌تان به سر می‌برید، چون سرطان تخمدان بیشتر در این سنین تشخیص داده می‌شود. ضمناً اگر سابقه‌ی سرطان تخمدان یا سرطان سینه در خانواده‌تان وجود دارد، بیشتر در معرض این بیماری هستید. در این مورد پزشک متخصص زنان، اولین کسی است که باید به او مراجعه کنید. وقتی زنی این علائم را دارد، احتمال سرطان تخمدان باید به عنوان یکی از تشخیص‌های اصلی بررسی شود. عکس رادیولوژی باید برای تشخیص سرطان تخمدان، پیش از تشخیص سندرم روده تحریک پذیر صورت بگیرد.
معمول‌ترین ابزاری که برای شروع بررسی و ارزیابی وضعیت تخمدان‌ها به کار می‌رود، سونوگرافی و نوعی آزمایش خون با تومور مارکر CA-125 است که پروتئین‌های مرتبط با سرطان تخمدان را بررسی می‌کند. اگر این تست‌ها منفی بودند، پزشک قدم بعدی را خواهد برداشت که شامل ارزیابی این می‌شود که آیا دچار سندرم روده تحریک پذیر هستید یا نه.

چند نکته

هر چند همان‌طور که گفتیم احتمال ابتلا به سرطان تخمدان، بعد از یائسگی و شصت سالگی خیلی بیشتر است اما خانم‌های جوان نیز هرگز نباید این احتمال را نادیده بگیرند. سرطان تخمدان در هر سنی می‌تواند رخ دهد. در صورت ابتلا به سرطان تخمدان، معمولاً نیاز به هیسترکتومی است، یعنی تخمدان‌ها و رحم باید به طور کامل خارج شوند که به معنی یائسگی زودتر از موعد برای خانم‌هایی است که در سنین پیش از یائسگی به سر می‌برند. زودتر از موعد یائسه شدن نیز پیامدهای خود را دارد؛ از جمله گُرگرفتگی‌ها و درد مفاصل. پس صرفاً به این دلیل که یک خانم جوان هستید و هنوز یائسه نشده‌اید، احتمال سرطان تخمدان را صفر ندانید و به علائم توجه کنید.

علائم سرطان تخمدان معمولاً مبهم و نامشخص است. برخی از این علائم، مانند نفخ شکم، بدهضمی، حالت تهوع و تغییر در الگوی دفع، اغلب با علائم یک مشکل گوارشی بسیار شایع یعنی سندرم روده تحریک‌پذیر یا IBS اشتباه گرفته شده یا همزمان می‌شوند.

ریسک فاکتورهای سرطان تخمدان

علت دقیق سرطان تخمدان ناشناخته است. اما فاکتورهای زیر می‌توانند ریسک سرطان تخمدان را افزایش دهند:
. سابقه‌ی خانوادگی سرطان تخمدان
. جهش ژنتیکی ژن‌های مرتبط با سرطان تخمدان مانند BRCA1 یا BRCA2
. سابقه‌ی شخصی سرطان سینه، سرطان رحم یا سرطان کولون
. چاقی
. استفاده از برخی از داروهای باروری یا درمان‌های هورمونی
. نداشتن سابقه‌ی بارداری
. اندومتریوز

آیا سرطان تخمدان قابل پیشگیری است؟

هیچ راه ثابت شده‌ای برای حذف ریسک ابتلا به سرطان تخمدان وجود ندارد. اما می‌توانید برای کاهش ریسک این بیماری قدم‌هایی بردارید:
. مصرف قرص‌های خوراکی ضدبارداری
. شیردهی
. بارداری
. عمل‌های جراحی روی اندام‌های تناسلی مانند هیسترکتومی یا توبکتومی