معرفی باغ شمال

به گزارش پایگاه خبری تجهیز نیوز، این باغ در جنوب شرق شهر تبریز قرار دارد و به دستور یعقوب آق قویونلو بنا شده است. در دوران صفوی و قاجار، شاهزادگان مهمانی های خود را در آن برگزار می کردند. بیشترین رونق و آبادانی باغ، به دورۀ عباس میرزا تعلق دارد و به همین دلیل پس از عباس میرزا، به باغ شاهزاده مشهور شد. در سال ۱۳۰۸ این باغ به تملک شهرداری درآمد و سرانجام ویران شد. «طول باغ شمال تبریز یکهزار و پنجاه ذرع تبریز و عرض باغ پانصد و بیست و چهار ذرع تبریز است. ذرع تبریز با ذرع عراقی در هشت ذرع یک ذرع تفاوت دارد که ذرع تبریز زیادتر است» (میرزا قاجار، ۱۳۴۷: ۲۲۲).«این تسمیه {باغ شمال} دو وجه می تواند داشته باشد، یا هنگامی که سلطان یعقوب در آن مشغول استراحت بوده، باد شمال به اهتزاز درآمده و جان دل وی را نوازش کرده و به خاطر این خوشی، نام باغ را باغ بادِ شمال نهاده است و یا به اعتبار تقلید از نام باغ معروف به “شمال آباد” هرات که در نزدیکی مسجد گوهرشاد بیگم هرات بوده … است، نام این باغ تبریز را “باغ شمال” گذاشته اند» (کارنگ، ۱۳۷۴: ۱۵۷-۱۵۸).

ظاهراً وجه تسمیه این باغ آن است که باغ مزبور را به معارضه باغ شمال هرات احداث کرده باشند، زیرا در هرات در ایام سلطان حسین بایقرا، باغی بوده در مرتبت مسجد گوهرشاد بیگم معروف به باغ شمال، بنابراین احتمال می رود که سلطان یعقوب به متابعت باغ شمال هرات، باغ شمال تبریز را احداث کرده باشد.فرهاد میرزا در کتاب جام جم دربارۀ باغ شمال چنین می نویسد: «تبریز در زمان استیلای رومیان ]عثمانیان[ ملکی از حلیه آباد افتاد، تا در دولت قاجار آن شهر از قدوم میمنت لزوم مرحوم ولیعهد ]عباس میرزا[ چنان مصور گردید که رشک امصاو لدان شد. عمارت نیکو و بساتین دلکش از آن شاهزاده در دارالسلطنۀ تبریز باقی است و بهترین آن باغ شمال است» (مشکور، ۱۳۵۲: ۲۷۹).

«در محل تقاطع طرح صلیبی چند حیاط و کوشک بزرگی احداث شده بود. کوشک ساختمانی یک طبقه با اطاقهای متعدد بود که در اطراف تالار بزرگ مخصوص پذیرایی ساخته شده بود. این کوشک از سنگ مرمر بنا شده، و دیوارهای آن با نقاشی های دیواری تزیین گردیده بود، تالار مرکزی آن دارای گنبدی بود، که نمای خارجی اش را زراندود کرده بودند. در استخرهای مجاور قایقهایی دیده می شد که آنها را بسیار استادانه ساخته بودند، تا جنگهای دریائی را نشان دهد. در قرون بعد نام عشرت آباد را به این محل اطلاق کردند ولی قبل از پایان قرن نوزدهم، به باغ شمال تبدیل یافت. این باغ دقیقاً در سمت جنوب و حومۀ شهر واقع گردیده بود.در دورۀ سلطنت سلسلۀ قاجاریه رسم چنین بود که ولیعهد به عنوان حاکم آذربایجان در تبریز سکونت کند.چندین تن از این شاهزادگان در باغ مزبور سکونت داشتند. طرحی که از روی یک نقشۀ قدیمی تهیه شده نشان می دهد که از مساحت این باغ کاسته گردیده و فقط یکی از ساختمانهای آن باقی مانده است» (ویلبر، ۱۳۹۰: ۲۴۶-۲۴۷).