مسجد بدون سقف مطلب‌ خان خوی

مسجد مطلب‌ خان، از کهن‌ترین و در عین حال مهم‌ترین و باشکوه‌ترین مسجدی است که در مرکز شهر خوی و در فاصله ۳۰ متری بازار قدیمی در کنار خیابان طالقانی واقع شده است.

با توجه به معماری عظیم مسجد و همچنین مواد فرهنگی به دست آمده از کاوش باستان شناختی، می‌توان به طور یقین اظهار کرد که این مسجد در دوره ایلخانیان ساخته شده است و سبک معماری آن به شیوه آذری بوده در این شیوه است که شبستانی با آن همه عظمت و شکوه برای گنبد زنی ساخته می‌شود.در ارتباط با وجه تسمیه بنا می‌توان اظهار کرد که مسجد به سبب سوانحی تخریب، و در دوره قاجاریه (سال ۱۲۵۵ هجری قمری به وسیله شخصی به نام مطلب‌ خان تجدید بنا شده و به همین خاطر به این نام مشهور شده است.     

این مسجد از یک حیاط بزرگ در جبهه شمالی به ابعاد ۲۵×۴۰ متر تشکیل شده است که حوض سنگی بزرگی نیز در وسط آن دیده می‌شود، بنای مسجد شامل یک شبستان بزرگ روباز با پلان مربع شکل است که دور تا دور آن به حجرات دو طبقه و شاه‌نشین مزین و ایوان عظیم که در حال حاضر سقف پوششی آن فرو ریخته، تشکیل شده است.نقشه مسجد از نوع یک ایوانی است که ایوان آن در نمای شمالی بنا قرار گرفته و هم‌اکنون پوشش آن فرو ریخته است، مصالح استفاده شده در ساخت این بنای عظیم، آجر قرمز مربع شکل (در ابعاد ۲۰×۲۰ سانتی‌متر) بوده که در دوره‌های مختلف بازسازی شده است.تزیینات به کار رفته در این بنا شامل مقرنس‌کاری (تزیینات آویزه‌ای شکل که با گچ، آجر، سنگ، کاشی و چوب ساخته شده و معمولا زیر ایوان و محراب به کار می‌رود) گچی زیر ایوان و بالای محراب و همچنین تزیینات آجرکاری در نمای بنا است که بسیار زیباست و با پس و پیش گذاشتن آجرها، سایه و روشن بی نظیری به نمای خارجی مسجد داده است.شبستان باشکوه مسجد، رو باز و بدون پوشش بوده و بخش تحتانی شبستان، مربع شکل با ابعاد ۲۰ ×۲۰ متر است. ولی قسمت فوقانی (طبقه اول) با بهره‌مندی از اسلوب خاص معماری، فرم هشت ضلعی به خود گرفته است.