باغ فردوس

باغ فردوس امروزی در واقع بخش کوچکی از باغ وسیع فردوس محسوب می شود که در گذشته اراضی میان اسدآباد و ولنجک در شمال، الهیه از جنوب، دره تجریش از شرق و محمودیه از غرب، جزو زمین های باغ فردوس بوده اند. پایه گذار این باغ و عمارت ییلاقی آن حاجی میرزاآقاسی، صدراعظم محمدشاه بود. بعد از وی باغ به تملک معیرالممالک درآمد. بعد از مرگ معیرالممالک باغ به پسرش دوستعلی خان رسید، اما وی علاقه ای به حفظ باغ نداشت و حتی سنگهای مرمر بنا را کند و در نمای عمارت امیریه یا مدرسه نظام فعلی را بکار برد. پس از وی تاجری شیرازی به نام حاجی میرزا حسین تهرانی، میرزا اسماعیل خان امین الممالک و محمد ولی خان سپهسالار تنکابنی، باغ فردوس را صاحب شدند. محمد ولی خان باغ را آباد و قنات باغ را دایر کرد و چند استخر و فواره نیز در جای جای باغ احداث کرد. اما از آنجایی که تجارتخانه طومانیاس از وی طلبکار بود، باغ را به تصاحب خود درآورد و پس از چندی دولت وقت در مقابل وجهی که از طومانیاس طلبکار بود، آن را ضبط کرد و اراضی لش را متری دو تومان و سه تومان به کارمندان وزارتخانه فروخت.

مساحت این باغ ۲۰ هزار متر مربع و مساحت عمارت آن ۱۰۰۰ مترمربع می باشد. طول عمارت ۳۴ متر و عرض آن حدود ۲۶ متر است و از سه طبقه کامل و یک نیم طبقه تشکیل شده است.باغ و عمارت پس از انقلاب اسلامی در اختیار صدا و سیما قرار گرفت و در سال ۱۳۸۱، موزه سینمای ایران در عمارت زیبای باغ فردوس گشایش یافت و سرانجام در سال ۱۳۷۶ به عنوان یکی از آثار ملی کشور به ثبت رسید.

نیوشا دقیقی ماسوله

پژوهشگر تاریخ ایران و کارشناس ارشد ایرانشناسی