کار بانوان از دیدگاه بهداشت حرفه ای

اصول منشور سازمان بین المللی کار(۱۹۹۴ فیلادلفیا-آمریکا)بیانگر آن است که همه ی مردم جهان ،با چشم پوشی از نژاد و باور و جنسیت حق دارند رفاه مادی و معنوی خویش را با برخورداری از آزادی و احترام،امنیت اقتصادی و برابری حقوق تعقیب کنند.به دنبال این اصل،سازمان ملل متحد در اعلامیه ی جهانی حقوق بشر(۱۹۴۸)حقوق زن و مرد را مساوی می داندو بر حمایت از مادران تاکید می کند.یکی دو دهه بعد،مجمع عمومی همین سازمان در اعلامیه ی رفع تبعیض علیه زنان(۱۹۶۷) خواستار تساوی حقوق زنان در جنبه های مختلف اقتصادی و اجتماعی و مسائلی همچون استخدام،ارتقای شغلی ،تساوی فرد،آموزش حرفه ای و همانند آن می شود.در سایه ی این تلاش ها ،در دهه های اخیر نقش زنان در کار و کسب درآمد ،افزایش چشمگیری یافته و زنان بیشتری جزو نیروی کار شده اند.شمار درخور توجهی از زنان به مشاغلی راه یافته اند که روزگاری حق ورود به آن را نداشتند و گاه بر مسندی نشسته اند که پیش از این ناممکن جلوه می کرد.

ویژگی های موثر زنان بر پیامدهای بهداشتی ناشی از کار

صرفا نمیتوان بر اساس نسبتی های آماری بیان شده درباره ی عوارض اختصاصی ناشی از کار بر زنان قضاوت کرد.زنان ویژگی های فیزیولوژیک و آناتومیک متفائتی از مردان دارند.در نتیجه اشتغال آنان در محیط های کاری یکسان می تواند پیامدهای متفاوتی دربر داشته باشد.برخی از این تفاوت های ذاتی زن و مرد را می توان چنین بر شمرد:

• تفوت در جثه و قدرت جسمانی
• تفوت های بیولوژیک در متابولیسم و جذب
• تفاوت در توزیع و نگهداری مواد شیمیایی در بدن
• عادت های اجتماعی و غذایی
• استفاده از زیورآلات و لوازم آرایشی
• انتظارات خانواده و وظایف تنش زا در محیط کار (استرس روانی)

آسیب های شغلی مربوط به سلامت باروری

شمار زنانی که در دوران بارداری به کار خود ادامه می دهند رو به افزایش است.با آنکه عوامل بسیاری می تواند بر بهداشت باروری زنان و رشد جنینی سالم تاثیر گذارد،اما از تاثیر عوامل محیط کار بر ناباروری و سقط جنین و نقایص مادرزادی نوزاد اطلاع چندانی در دست نیست.با وجود این برخی یافه های پژوهشی نمونه هایی را بیان کرده اند.

سلامت باروری در مواجهه با عوامل بیولوژیک

قرار گرفتن در معرض عوامل بیولوژیک وجه دیگری از نگرانی برای سلامت مادر و نوزاد است.سیتو مالگو ویروس (CMV)  موجب ناهنجاری های جنین می شود.زنان شاغل در مهدکودک یا پرستار کودک ،در معرض خطر مواجهه با این عامل عفونی هستند.عفونت پاروویروس نگرانی جدیدی است که با مرگ جنین مرتبط است.در مجموع باید گفت کودکان ،ناقل عمده ای برای مواجهه بیولوژیک زنان باردار شناخته شده اند.

سلامت باروری در مواجهه با عوامل روانی محیط کار

آزمایش روی حیوانات نشان داده است که قرار گرفتن مادر باردار در معرض شرایط استرس زا،آثار سوء بر فرزندان ایجاد می کند.استرس با تاثیر بر افزایش فشار خون می تواند موجب زایمان زودرس،وزن کم هنگام تولد یا سقط جنین شود.این موضوع در مطالعات داخل کشور نیز تایید شده است.وزن پایین هنگام تولد از شاخص های مهم بهداشتی هر کشور است،زیرا بر روند رشد و تکامل طبیعی و حتیبقای نوزادان و شیرخواران اثر می گذارد.در بررسی ۱۹۷ مادر باردار شاغل مشخص شد هر اندازه شغل مادر تقاضای بالاتری داشته باشد، احتمال تولد نوزاد با وزن پایین بیشتر خواهد بود.نتایج یک تحقیق در سوئد نشان داده است زنانی که استرس شغلی بیشتری را تحمل می کنند،احتمال بیشتری برای ابتلا به دیابت دارند.همچنین مطالعات گسترده تری که در سطح جهانی انجام شده بیانگر آن است که مواجهه با استرس شغلی ریسک مضاعفی برای بروز قاعدگی دردناک است.این عارضه که یکی از رایج ترین بیماریهای زنان در سنین باروری است با استرس تشدید می گردد.مطالعات در کشور نیز نشان داده اند که وزن نوزاد مادران شاغل به طور معنی داری کمتر از گروه کنترل بود.

روش شناسی وابسته به جنس در ارزیابی ریسک شغلی

در بخش های صنایع سنگین و ساخت و ساز که کارکنان به گونه ای انحصاری مرد هستند،ممکن است بررسی پیامدهای ناشی از کار نادیده گرفته شود.

شمار مشاغلی که نسبت نیروی کار زن بیشتر از مردان است اندک است.در نتیجه ،پژوهش های متمرکز بر زنان تنها،به همین مشاغل محدود شده اند.

غالب مطالعاتی که بر زنان شاغل تمرکز دارد،پیامد هایی ویژه مانند اختلالات اسکلتی ماهیچه ای و سلامت روان را بررسی کرده اند.در حالی که دیگران خطرات مربوط به کار ،مانند رویارویی با مواد شیمیایی،مواد رادیواکتیو،عوامل بیولوژیک،طیف الکترومغناطیس و صدا از نظر دور مانده اند.

در آخر باید به این نکته اشاره کرد که امروزه بانوان نیز همانند مردان در صنعت و محیط های کاری حضور دارند و علاوه بر وظایف مهم و حساس خانه داری و تربیت فرزندان در معرض پیامدهای عوامل زیان آور محیط های کاری نیز هستند.باشد که با درک اهمیت ایمنی و بهداشت و بکارگیری پروتکل ها و دستورات بهداشت حرفه ای جامعه ای سالم تر داشته باشیم.