فرهنگ و تاریخ ایران زمین – اسپیه مزگت

‍ بنای تاریخی اسپیه مزگت در داخل پارک جنگلی دکتر درستکار کیلومتر ۶۵ جاده بندر‌انزلی به آستارا و ۵ کیلومتری غرب شهر پره‌سر از دهستان دیناچال شهرستان رضوانشهر قرار دارد.
بنای تاریخی اسپیه مزگت متعلق به دوره ایلخانیان یعنی قرون ششم و هفتم هجری قمری است البته برخی از باستان‌شناسان قدمت این بنا را اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم تخمین زده‌اند اما به صورت دقیق زمان ساخت و بانی آن مشخص نیست. باتوجه به آزمایش های انجام شده روی مصالح بنای اسپیه مزگت قدمت آن ۷۹۰ سال پیش یعنی اواخر عصر سلجوقیان و اوایل عصر مغول ارزیابی شده است.
اسپیه مزگت از دو کلمه‌ی «ایسپی»در زبان تالشی به معنای سفید و «مزگت» به معنای مسجد تشکیل شده است ( مسجد سفید) که در روستای کیشه‌خان در شمال دنیاچال یکی از دهستان‌های رضوانشهر واقع شده است.
اینکه بنای اسپیه مزگت با چه فلسفه‌ای تنها در جنگل برپا شده و در اطراف آن چیز محسوسی به چشم نمی‌خورد حاوی راز و رمز و مسائل حل نشده بسیاری است که پرداختن به آن می‌تواند گوشه‌ای از فرهنگ معیشتی گذشته مردمان این سرزمین را نمایان کند.
دکتر منوچهر ستوده در کتاب «از آستارا تا استار آباد» این بنا را یکی از عجایب هفتگانه‌ی گیلان نامیده است.

نیوشا دقیقی ماسوله