حمایت از کسب‌وکارهای کرونازده به کجا رسید؟

چند ماه است که کرونا به‌عنوان مهمان ناخوانده اقتصاد ایران، کسب‌وکارهای گوناگونی را تحت تأثیر خود قرار داده است. کاهش تقاضا، تعطیلی موقت بنگاه‌های اقتصادی و بیکاری اجباری شاغلانی که در این مدت ناچار به ترک محل کار خود شدند، دولت را بر آن داشت تا با اقداماتی، مانع آسیب بیشتر کرونا به کسب‌وکارها شود.
استفاده از سامانه کارا برای پرداخت تسهیلات به کسب‌وکارها و شاغلان آسیب‌دیده از کرونا، یکی اقدامات حمایتی دولت در این زمینه است. آخرین آمارهای اعلامی عیسی منصوری، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از وضعیت ثبت نام در سامانه کارا که هفته گذشته و پس از تمدید در پنجم مرداد پایان یافت، نشان‌دهنده ثبت نام بیش از ۵۰۳ هزار واحد برای دریافت تسهیلات حمایتی کسب‌وکارها در برابر کرونا است.

تعداد بنگاه‌های آسیب‌دیده از کرونا
۱۴ رسته شغلی در فهرست کسب‌وکارهای شناسایی‌شده‌ای که بیشترین آسیب را از کرونا دیده‌اند وجود دارد. این مشاغل در بخش‌های مختلف صنعت، خدمات و کشاورزی وجود دارند و ۱۳ دستگاه اجرایی کشور، در رسیدگی به امور حمایتی آنها نقش دارند.

تولید و توزیع غذاهای آماده اعم از رستوران‌ها، بوفه‌ها، طباخی، تالارهای پذیرایی، قهوه‌خانه‌ها، اغذیه فروشی‌ها، تولید و توزیع پوشاک تولید و توزیع کیف‌وکفش، مراکز توزیع آجیل، خشکبار، قنادی، بستنی و آبمیوه، واحدهای پرورش مرغ گوشتی و مرغ مادر گوشتی، مراکز تولید محصولات گلخانه‌ای سبزی و صیفی‌جات صادراتی و مراکز تولید و عرضه گل و گیاهان زینتی و ماهیان زینتی بخشی از کسب‌وکارهای اصلی در این ۱۴ رسته شغلی هستند.

مؤسسه‌های خصوصی دارای پروانه بهره‌برداری از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در حوزه‌های درمانی و تشخیصی اعم از آزمایشگاهی و پاراکلینیکی فعال هستند و نیز آموزشگاه‌های رانندگی، آرایشگاه‌ها، سالن‌های زیبایی و گرمابه نیز به‌عنوان گروهی دیگر از کسب‌وکارهای آسیب‌دیده در فهرست ۱۴ رسته شغلی آسیب‌دیده از کرونا قرار دارند.
علاوه بر این، مراکز مربوط به گردشگری شامل هتل‌ها، هتل‌آپارتمان‌ها، مجتمع‌های جهانگردی و گردشگری، مهمان‌پذیرها، مهمانسراها، مسافرخانه‌ها، زائرسراها، مراکز بوم‌گردی، مراکز اقامتی، پذیرایی، تفریحی، خدماتی بین‌راهی و موزه‌ها، دفاتر خدمات مسافرتی، گردشگری و زیارتی و مراکز تولید، توزیع و فروش صنایع دستی نیز در این فهرست قرار گرفته‌اند.

کسب‌وکارهای حوزه حمل‌ونقل، شامل حمل‌ونقل عمومی مسافر برون شهری اعم از هوایی، جاده‌ای، ریلی و دریایی، حمل و نقل عمومی مسافر درون شهری نیز بخش دیگری از این فهرست را تشکیل می‌دهند.
مراکز، باشگاه‌ها و مجتمع‌های ورزشی و تفریحی، مراکز و مجتمع‌های فرهنگی، آموزشی، هنری و رسانه‌ای، کتابفروشان، ناشران و موزعان، آخرین‌ گروه‌هایی هستند که به‌عنوان کسب‌وکارهایی با بیشترین میزان آسیب از کرونا در فهرست ۱۴گانه رسته‌های شغلی مورد حمایت جای دارند.

تعداد بنگاه‌های آسیب‌دیده‌ای که زیر مجموعه این ۱۴ رشته شغلی هستند، سه میلیون واحد است و در مجموع، تعداد ۸۳۴ زیر رسته به شدت آسیب دیده از شیوع ویروس کرونا با هماهنگی دستگاه‌های اجرایی شناسایی شدند.
در این میان وزارت صنعت، معدن و تجارت با ۳۲۴ زیررسته و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با ۲۱۳ زیررسته و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ۱۵۴ زیررسته به ترتیب بیشترین زیررسته‌های شناسایی‌شده و آسیب دیده از کرونا را به‌خود اختصاص داده‌اند.

تقاضای بخش غیر رسمی برای دریافت تسیهلات کرونا
نکته قابل توجه اینکه، بخش عمده کسب‌وکارهای ثبت‌نام شده در سامانه کارا، فاقد بیمه هستند. یک میلیون و ۷۰۰ هزار کسب‌وکار از سه میلیون کسب‌وکار ثبت‌نامه شده در این سامانه، فاقد بیمه و کد کارگاهی، متقاضی دریافت تسهیلات حمایتی در برابر کرونا هستند. همچنین تعداد افراد فاقد بیمه‌ای نیز سه میلیون نفر است.

برای شناسایی این افراد، با وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مرتبط از جمله صنعت، معدن و تجارت، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، ورزش و جوانان، فرهنگ و ارشاد اسلامی، راه و شهرسازی، کشور، آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، جهاد کشاورزی، تعاون، فنی و حرفه ای و بهزیستی کشور، هماهنگی لازم صورت گرفته و بیش از یک میلیون و ۹۸۶ هزار نفر از شاغلان شناسایی و احراز شده‌اند.

«محمد شریعتمداری» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی دیروز(سه‌شنبه ۱۴ مرداد) در دیدار با اصحاب رسانه در مجموعه فرهنگی ورزشی تلاش در مورد پرداخت تسهیلات کرونا به کسب‌وکارهای آسیب‌دیده گفت: برای حمایت از کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از کرونا تاکنون ۷۸ میلیارد تومان تسهیلات برای ۴۷۸ بنگاه خبری تأثیر گرفته از کرونا در قالب ۴۵۹۹ شغل با موضوع کرونا پرداخت شده است.
همچنین براساس آخرین آمارها، ۱۰۲ هزار و ۴۲۹ میلیارد ریال تسهیلات به کسب‌وکارهای آسیب دیده از کرونا پرداخت شده است.

براساس مصوبه مربوطه کارگاه‌هایی که مستقیم از کرونا لطمه دیده و به اجبار تعطیل شده‌اند، مبلغ ۱۶ میلیون تومان وام به ازای هر نیروی انسانی اختصاص می‌یابد و در واحدهای کسب‌وکاری که فعال بوده، تعطیل نشده و غیر مستقیم از کرونا آسیب دیده‌اند، مبلغ ۱۲ میلیون تومان تسهیلات پرداخت می‌شود. نرخ سود تسهیلات نیز ۱۲ درصد بوده و بازپرداخت آن از مهرماه است.

به گفته معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، براساس آخرین آمارها ۵۰۳ هزار واحد تاکنون در سامانه کارا ثبت نام کرده‌اند. این تعداد ۲۹۰ هزار پرونده و ۶۵۵ هزار نفر اشتغال را شامل می‌شود که توسط ۱۳ دستگاه اجرایی بررسی شده است.
عیسی منصوری افزود: تاکنون از کل ۲۸۵ هزار پرونده ارسال شده به مؤسسه‌های عامل، ۳۶ هزار پرونده مصوب و تسهیلات مربوط به ۲۳ هزار پرونده پرداخت شده است. همچنین تعداد ۱۲ هزار و ۷۴۲ میلیارد ریال با عنوان تسهیلات کرونا از سوی مؤسسه‌های عامل به مشمولان پرداخت شده است.
تعداد ۸۳۴ زیر رسته به شدت آسیب دیده از شیوع ویروس کرونا با هماهنگی دستگاه‌های اجرایی شناسایی شده و تعداد بنگاه های آسیب دیده ذیل ۱۴ رسته منتخب سه میلیون واحد است که یک میلیون و ۳۰۰ هزار  واحد آن بیمه شده و دارای کد کارگاهی و یک میلیون و ۷۰۰ هزار واحد فاقد بیمه و کدکارگاهی هستند؛ از این تعداد ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر بیمه شده و سه میلیون نفر فاقد بیمه را شامل می‌شود.

وی با بیان اینکه ۴۰۰ هزار میلیارد ریال برای پرداخت تسهیلات کرونا درنظرگرفته شده، گفت: از کل رقم ۳۵ هزار میلیارد ریال برای ۱۰۸ شرکت بزرگ حمل‌ونقل عمومی مسافر برون شهری اعم از هوایی، ریلی و دریایی، ۳۳ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال برای پرداخت تسهیلات به مؤسسه‌های عامل معرفی و ۹ هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال نیز به مشمولان پرداخت شده است.

تمدید مالیاتی در دوران کرونا
تمدید مهلت تکمیل اظهارنامه مالیاتی، یکی دیگر از اقدامات حمایتی دولت از کسب‌وکارها در برابر کروناست. بر این اساس، صاحبان مشاغل که پیش از این اظهارنامه مالیاتی خود را تا پایان خرداد هر سال، به سازمان امور مالیاتی تکمیل می‌کردند، تا پایان مردادماه فرصت دارند اظهارنامه مالیاتی عملکرد سال ۱۳۹۸ خود را به‌صورت الکترونیکی به این سازمان ارسال کنند.

به‌گفته محمد مسیحی، معاون درآمدهای مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور، امسال با توجه به شرایط خاص ناشی از شیوع ویروس کرونا و تأثیر آن بر کسب‌وکارها و مشاغل کشور، ستاد ملی مبارزه با کرونا و شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا به‌صاحبان مشاغل تا ۳۱ مردادماه فرصت دادند تا اظهارنامه مالیاتی خود را به صورت الکترونیکی به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال و مالیات خود را نیز به صورت الکترونیکی پرداخت کنند.

نقش حمایتی بانک مرکزی از کسب‌وکارهای آسیب‌دیده
دولت در حالی برنامه پرداخت تسهیلات حمایتی از کسب‌وکارها در برابر کرونا را در دستور کار خود قرار داده که به دلیل کاهش درآمدهای ارزی و نیز کاهش درآمدهای مالیاتی، احتمال تشدید کسری بودجه را در برابر خود می‌بیند. با این حال، بانک مرکزی در تلاش است در هماهنگی با دولت، از پولی شدن کسری بودجه جلوگیری کند.
براساس آمارهای بانک مرکزی، پایه پولی در سه ماهه نخست سال جاری نسبت به پایان سال به میزان ۸.۶ درصد رشد داشته است. بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای استفاده دولت از تنخواه‌گردان خزانه و بخشی از منابع صندوق توسعه ملی بابت هزینه های کرونا و نیز سیاست‌های اعتباری تسهیل‌گرانه مبتنی بر بهره‌گیری از منابع آزاد شده از محل کاهش سپرده قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی و تلفیق آن با منابع بانک‌ها جهت اعطای وام ضروری به سرپرستان خانوارهای یارانه‌بگیر و کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از کرونا را در رشد پایه پولی فصل نخست سال جاری مؤثر دانسته است.

با این حال، پرداخت‌های حمایتی موضوعی اجتناب‌ناپذیر در شرایط کنونی اقتصادی است. شیوع ویروس کرونا با ایجاد اختلال در روابط تجاری بین‌المللی نیز موجب کاهش درآمدهای ارزی دولت شده و در این میان بانک مرکزی، با رویکرد تسهیل‌گرانه پولی و اعتباری تلاش می‌کند آسیب‌های وارده به اقتصاد را مهار کند.
یکی از اقدامات بانک مرکزی که مانع پولی‌سازی کسری بودجه در شرایط کنونی است، پذیرش عاملیت فروش اوراق بدهی دولتی بوده؛ بر این اساس این بانک، تا پایان تیرماه سال جاری، هشت مرحله حراج برگزار کرده و در مجموع حدود ۴۳  هزار میلیارد تومان انواع اوراق بدهی دولتی را به‌فروش رسانده است.

تداوم حمایت از بخش تولید
مشکلات متعدد بخش تولید و کسب‌وکارهای زیان دیده از کرونا آن هم در اوج محدودیت‌ها و فشارهای تحریمی بر مردم سبب شده که دولت رویکرد خود را به این بخش متمرکز کند.
در همین رابطه رئیس جمهوری یکشنبه(۱۲ مرداد) در یکصد و پنجاه و ششمین جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، تاکید کرد که در حوزه معیشت، بازار سرمایه و ارز، نقدینگی و ارائه تسهیلات به کسب‌و کارهای مختلف در جهت تقویت تولید و تمرکز بر تامین نیازهای اساسی مردم و مواد اولیه تولید، سیاستگذاری‌ها همچنان با همراهی مردم و عملکرد مثبت فعالان اقتصادی کشور تداوم دارد.